سیاست پولی چیست؟ ابزاری برای پیش بینی آینده قیمت ارز
در این مقاله میآموزید
بررسی انواع مفاهیم سیاست پولی
سیاست پولی اقتصاد یک کشور از آن رو برای معامله گران بازارهای مالی اهمیت دارد که آنها را با تدابیر بانک ملی برای حفظ و یا افزایش قیمت ارز آشنا میکند. تحلیل گران میتوانند با بررسی شاخص های مهم در سیاست های پولی پیش بینی تقریبی از آینده قیمتی ارز کشور داشته باشند.
سیاست پولی سازوکاری است که حفظ ارزش پول و نرخ تورم را، توسط بانکهای مرکزی یک کشور کنترل میکند. بانکهای مرکزی، سیاستها و ابزارهای متنوعی جهت کنترل نرخ تورم دارند، که در ادامهی مقاله به بررسی این ابزارها و سیاستها میپردازیم و همچنین با انواع سیاست های پولی آشنا میشویم.
اگر بخواهیم به تفصیل سیاست پولی را شرح دهیم خواهیم گفت: سیاست پولی که توسط بانک مرکزی کنترل میشود، از ابزارهایی تشکیل شده است که بر تورم، نرخ ارز و بیکاری تاثیر میگذارند و باعث رشد اقتصادی میشوند.
آمارهای اقتصادی و رشد صنعت میتوانند بر سیاستهای پولی تاثیر بگذارند و در شرایط متفاوت، بانک مرکزی میتواند نرخ بهره و عرضهی پول را تغییر دهد، تا شرایط به حالت استاندارد بازگردد.
در ادامه به صورت جزئی تر با انواع سیاست های پولی، سیاست پولی انبساطی، سیاست پولی انقباضی، تفاوت سیسات پولی و مالی چیست و سیاست پولی بانک مرکزی ایران آشنا میشویم.
شرایط آموزش تخصصی فارکس آکادمی آینده را دست ندهید.
انواع سیاستهای پولی چه هستند؟
سیاستهای پولی، بسته به شرایط اقتصادی که در رشد یا در رکود است، عموما به دو دستهی «سیاست پولی انبساطی» و «سیاست پولی انقباضی» تقسیم بندی میشود.
این سیاستها بر اساس کنترل عرضهی پول و نرخ بهره بر اقتصاد تاثیر میگذارند که در ادامه این تاثیرات را با هم مقایسه میکنیم.
سیاست پولی انبساطی و سیاست پولی انقباضی چیست؟
- سیاست پولی انقباضی: اگر در یک اقتصاد قیمت خدمات و یا یک کالا افزایش داشته باشد و از قدرت خرید پول کاسته شود؛ پس نرخ بهره را افزایش میدهند تا مردم تشویق شوند و در بانکها سرمایهگذاری کنند، از طرفی هم عرضهی پول را محدود میکند تا رشد اقتصادی متوقف شود. به چنین شرایطی که عرضهی پول را در جامعه محدود میکند سیاست پولی انقباضی میگویم.
- سیاست پولی انبساطی: این سیاست پولی در زمانهای رکود اقتصادی به کمک بانکهای مرکزی میآید، در این روش نرخ بهره را کاهش میدهند و بر مقدار عرضهی پول میافزایند، این فعالیت باعث کم شدن حجم پس اندازها و افزایش هزینههای مصرف کننده میشود در نتیجه رکود اقتصادی مهار میشود. به مجموعه فعالیتهایی که باعث افزایش عرضهی پول در بازار میشوند، سیاست پولی انبساطی میگویند.
همچنین بخوانید: مقایسه اقتصاد آمریکا و ایران؛ دوئل عقاب و یوزپلنگ!
اهداف سیاست پولی چه هستند؟
همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد هدف اصلی سیاستهای پولی کنترل تورم، بیکاری و نرخ تبدیل ارز و تسریع رشد اقتصادی میباشد که به اختصار توضیح میدهیم که آنها در سیاستهای مختلف پولی چه تغییری میکنند.
- کنترل تورم: این شاخص در هنگام سیاست پولی انقباضی کاهش و در انبساطی افزایش مییابد و حجم پول در گردش را افزایش میدهد.
- بیکاری: در سیاست پولی انبساطی بیکاری کاهش پیدا میکند، چرا که این سیاست تلاش میکند با افزایش نرخ بهره، اعتماد بازرگانان را جلب کند و فعالیتهای اقتصادی را گسترش دهد و هنگام سیاست پولی انقباضی این نرخ افزایش مییابد.
- نرخ تبدیل ارز: در شرایطی که سیاست پولی انبساطی حکم فرما میشود، با افزایش عرضهی پول، نرخ ارز داخلی نسبت به ارز خارجی ارزانتر میشود!
ابزارهای سیاست گذاری پولی کداماند؟
بانکهای مرکزی برای رسیدن به هدفها و سیاستهای پولی که ذکر شد، به ابزارهایی نیازمندند که در ادامه با آنها آشنا میشویم:
- نرخ بهره: نرخ بهره یا سود بانکی، نرخی است که در ازای قرض گرفتن مبلغی از بانک باید همراه اصل پول پرداخت شود.
- نرخ تنزیل مجدد: برای آنکه بخواهیم با نرخ تنزیل مجدد، آشنا شویم ابتدا باید تعریف نرخ تنزیل را بدانیم، به زبان ساده نرخ تنزیل همان قاعدهای است که معتقد است که هزار تومان امروز، بیشتر از هزارتومان شش ماه بعد ارزش دارد و به این ارزش از دست رفته سرمایه نرخ تنزیل گفته میشود.
نرخ تنزیل مجدد، نرخی است که بانک مرکزی اسناد مدت دار سایر بانکهای تجاری را تنزیل میکند و در نهایت به آنها وام میدهد. چون بانک تجاری یک بار این اوراق را برای سرمایهگذاران خود تنزیل کرده است، پس تنزیل مجدد آن توسط بانک مرکزی تنزیل مجدد خوانده میشود.
- نرخ سپردهی قانونی: بانک مرکزی، سایر بانکها را مجبور میکند که نسبت معینی از سپردههای مشتریان خود را نزد بانک مرکزی نگهداری کنند، که نسبت (نرخ) سپردهی قانونی در ایران، بین 10 تا 30 درصد میباشد.
- عملیات بازار باز: بانک مرکزی با استفاده از این شاخص میتواند با خرید و فروش اوراق بازار آزاد بر فعالیت اقتصادی تاثیر بگذارد.
ابزارهای کنترل سیاست پولی در ایران
تقریبا تمام مواردی که تا کنون گفته شد، برای همهی کشورها صادق است ولی ادامهی مقاله را اختصاصا به ابزارهای سیاست پولی ایران میپردازیم که بتوانیم نگاه جامعتری به تاثیرگذاری بانک مرکزی به شرایط اقتصادی کشورمان داشته باشیم.
بانک مرکزی ایران برای به جریان انداختن سیاستهای پولی از دو روش متداول استفاده میکند. روش اول: بانک مرکزی از طریق اثر گذاری مستقیم به بازارهای مالی و به عنوان تنظیم کنندهی نظام پولی کشور بر بازارهای مالی حکمفرایی میکند.
روش دوم: در این روش به صورت غیر مستقیم حضور دارد و از طریق اثرگذاری بر وضعیت بازار سرمایه و انتشار پول پر قدرت که همان اسکناس و یا سکههایی از جنس طلا و نقره و مس هستند، انجام میشود.
ابزارهای مستقیم سیاست های پولی چه هستند؟
- تعیین سقف اعتباری: تعیین سقف اعتباری توسط بانک مرکزی انجام میشود و به بانکهای تجاری اعلام میکند، میتوانند در کدام زمینهها سپردههای سرمایهگذاران را مصرف کنند و همچنین حداکثر میزان تسهیلات را تعیین میکند. (البته این روش در تعداد کمی از کشورها اجرا میشود و کارشناسان معتقدند که استفاده از این روش میتواند، به غیر رقابتی شدن بانکها و جلوگیری از رشد واسطهگران اقتصادی منجر شود.)
- کنترل کردن نرخ سودهای بانکی: همانطور که میدانید سود بانکی تاثیر زیادی بر سیاستهای پولی میگذارد، ضوابط تعیین سود یا نرخ بازده بر عهده شورای پول و اعتبار میباشد. بانک مرکزی میتواند حداقل سود و یا حداکثر سودهای بانکی و علاوه بر آن نرخ بازده احتمالی، برای سایر تسهیلات را تعیین کند.
در سیاستهای انقباضی و انبساطی، کنترل نرخ بهره و سود بانکی در مهار و یا ایجاد تورم تاثیر بسزایی دارد.
ابزارهای غیر مستقیم سیاستهای پولی چه هستند؟
- نرخ سپردهی قانونی یا ذخیره قانونی: به مقدار سپردههایی که دیگر بانکها، نزد بانک مرکزی نگه میدارند اطلاق میشود. که بر اساس فعالیت بانک ممکن است از 10 تا 30 درصد باشد. این نرخ یک ابزار مهم و پر قدرت کنترل پول است و از طرف بانک مرکزی به سایر بانکها اجبار میشود.
به دو دلیل نسبت (نرخ) سپردهی قانونی ایجاد شده است: 1) افزایش امنیت سپردهها و همینطور حمایت بانک مرکزی از بانکها در صورتی که ورشکسته شوند 2) کنترل نقدینگی بازار.
بانک مرکزی با افزایش نرخ سپردهها، باعث کاهش قدرت اعطای وام میشود و چون در این شرایط بانک حجم کمتری نقدینگی دارد پس در ایجاد تورم هم نقش کمتری دارد و با کاهش ذخیرهی قانونی، به طبع اعتبار و تسهیلات اعطایی بانک افزایش مییابد و امکان ایجاد تورم نیز بیشتر میشود.
- اوراق مشارکت بانک مرکزی کشور: اوراقی هستند که برای تامین قسمتی از منابع مالی البته با مجوز بانک مرکزی، منتشر میشوند. اوراق مشارکت از جمله سیاستهای انقباضی بانک مرکزی و اجرای عملیات بازار باز میباشد که حجم نقدینگی در بازار را کم میکند و باعش کاهش نرخ تورم میشود.
- سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی: اگر خاطرتان باشد گفتیم بانک مرکزی، سایر بانکهای تجاری را وادار میکند تا بخشی از سپردههای خود را در بانک مرکزی نگهداری کنند که به این سپردهها، نرخ سپردهی قانونی گفته میشد.
اما سپردهی ویژه، سپردهای اختیاری است که بانکها میتوانند بخش از منابعشان نزد بانک مرکزی به امانت بگذارند و بانک مرکزی در پروژههایی آن سپردهها را سرمایهگذاری میکند و در نهایت سود حاصله را بانک اصلی دریافت میکند. امکان ایجاد سپردهی ویژهی بانکها در سال ۱۳۷۷ به تصویب شورای پول و اعتبار رسید که مهمترین هدف آن، مهار تورم و کنترل نقدینگی میباشد.
همچنین بخوانید: شاخص های اقتصادی آمریکا که معامله گران باید بشناسند
سیاست پولی و سیاست مالی چه فرقی با یکدیگر دارند؟
سیاست پولی توسط بانک مرکزی یک کشور اعمال میشود و هدف آن کنترل تورم میباشد، در حالی که سیاستهای مالی توسط دولت تعیین میشوند و شامل سطح هزینههای دولت و مالیات میباشد.
بانک مرکزی برای کنترل و کاهش تورم، نرخ بهره را افزایش میدهد تا نقدینگی در بازار کم شود ولی دولت، برای کاهش تورم مالیات را افزایش میدهد و هزینههای مصرفی را کمتر میکند.
به صورت کلی سیاستهای پولی محبوبترند چرا که باعث کاهش نفوذ افراد سیاسی میشوند و همینطور کارشناسان معتقند سیاستهای مالی عوارض جانبی بیشتری برای اقتصاد گستردهتر دارند.
گفتار پایانی
هدف اصلی بانک مرکزی در تمام کشورها، ایجاد ثبات اقتصادی و مهار و کنترل تورم است، به این جهت از طریق ابزارهای سیاستهای پولی مستقیم و غیر مستقیم که به تفصیل در مقاله شرح داده شده است استفاده میکنند. کارشناسان معتقدند در ایران بیشتر از ابزار سیاستهای پولی مستقیم مثل تعیین سطح اعتباری استفاده میشود در حالی که در دیگر کشورها بیشتر از ابزارهای سیاستهای پولی غیر مستقیم مثل نرخ تنزیل مجدد و عملیات بازار آزاد استفاده میشود.
در آکادمی آینده آموزش تخصصی فارکس و ارز دیجیتال را با خدمات ویژه از جمله:
- برگذرای کلاس لایو ترید با استاد دوره
- پشتیبانی مادام العمر
- امکان پرداخت اقساطی هزینه دوره
- آپدیت رایگان محتوای آموزشی و… مشاهده کنید.
دوره آموزش فارکس و آموزش ارز دیجیتال خود را میتوانید همین حالا در آکادمی آینده شروع کنید.
از آنکه نگاهتان را به ما سپردهاید، سپاسگزاریم.
مطالبی که باید بخوانید
مطالب مرتبط با مقالهای که هم اکنون خواندید...
فاطمه اندربای
فاطمهی اندربای، دانش آموختهی رشتهی ژنتیک هستم، و سالهاست در حوزه های مختلف از جمله مباحث تخصصی مرتبط با بازارهای مالی به عنوان نویسنده فعال هستم.
سایر نوشته های فاطمه اندربای